حفاظت ساختمان ها در برابر رطوبت، در تمام دوران تاریخ دغدغه ذهنی بشر بوده است. زیرا آدمی از ابتدا مجبور بوده که محل سکونت خود را در مقابل بارندگی و رطوبت با عایق و پوشش محافظت کند. بی تردید قیر با خاصیت استثنایی آب بندکنندگی ، از مهم ترین کشفیات در دوران باستان بوده است. گمان می رود واژه قیر بابلی یا ایلامی باشد زیرا آن ها قیر را به جای ملات برای آب بندی ساختمان های خود مصرف می کردند. در ایران، از دیرباز در مناطق پر بارش، بام شیب دار و در مناطق کم بارش، بام افقی می ساختند. بام افقی با کاهگل آب بندی می شده بدین ترتیب که خاک و کاه و آب را خوب مخلوط کرده و ورز می دادند سپس بر روی بام به صورت یک لایه پهن می کردند.

آگهی تبلیغاتی جهت عایق کاری پشت بام در سایت دیوار

همچنین به کاهگل بام اندکی نمک طعامی اضافه می کردند تا از رویش گیاهان در بستر ایجاد شده جلوگیری شود و نیز گل خمیری شده در زمستان در دمای زیر صفر درجه یخ نزند. هر ساله روی کاهگل قدیمی را با یک لایه کاهگل جدید می پوشانند و آن را غلتک می کردند. این روش هنوز در برخی از روستاهای ایران رایج است. بعد از جنگ های ایران و روسیه، روس ها در مستعمره هایشان از جمله شیروان قفقاز، بام های شیب دار را با ورق های مس یا آهن سیاه می پوشانند. ایرانیان این روش را فرا گرفته و آن را با نام بام شیروانی رایج کردند. بعدها ورق آهن سفید و ورق های پنکوسیم (پنبه کوهی و سیمان) در بام های شیب دار استفاده شد.

ضرورت استفاده و کاربرد عایق های رطوبتی

نفوذ رطوبت در بخش های مختلف بنا خساراتی را موجب می شود که می بایست از آن جلوگیری کرد. در پاره ای از موارد، روی سنگ و آجر، مواد ضد رطوبت بی رنگ کشیده می شود، یا داخل بتن ملات عایق افزودنی اضافه می شود، ولی در بیشتر موارد ناگریز از مصرف عایق های قیری یا پلیمری هستیم. در جاده سازی با پخش مواد قیری سطح خاک را ایزوله کرده و از نفوذ آب و یخ زدن آن و در نهایت تخریب جاده جلوگیری می کنند. در 40 سال اخیر ساخت عایق های رطوبت ، آب و بخار آب توسعه فراوانی یافته است.

علاوه بر عایق کردن ساختمان در قسمت پی و بام که دو بخش مهم از حیث نفوذپذیری آب هستند، عایق کاری مصالح مختلفی که در دیواره های خارجی و داخلی به کار می رود و همچنین بستن درزها ، کمک شایانی به حفظ ظاهر بنا برای مدت زمان طولانی و جلوگیری از کوتاه شدن عمر مصالح ساختمانی خواهد کرد.

با برآوردی ساده می توان دریافت که تنها در پوشش بام ساختمان های شهر تهران بیش از 250 میلیون متر مربع عایق به کار رفته است. اگر بنا باشد هر چند سال یک بار این پوشش ها تعمیر یا تجدید شوند، می توان هزینه گزاف آن را تخمین زد. این مساله ضرورت استفاده از عایق مناسب را بدیهی می سازد.

انواع عایق های رطوبتی

در ایران با توجه به شرایط اقلیمی و همچنین وجود منابع عظیم نفتی، از دیرباز متداول ترین عایق رطوبتی قیر و گونی بوده است. ولی امروزه با پیشرفت علوم ، عایق های نوینی تولید و ساخته شده اند که بعضا به صورت یک لایه انعطاف پذیر یک میلی متری بر روی سطوح اجرا می شوند. از جمله انواع عایق های رطوبتی علاوه بر قیر می توان به قطران، عایق های پلیمری (انواع پلاستیک ها و لاستیک ) ، عایق های پیش ساخته، پشم شیشه ، تیشو ، رنگ هایی چون سیلر، انواع ضد زنگ ها، انواع ماستیک ها و درزبندها و … اشاره کرد که در این نوشتار مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

1- عایق رطوبتی قیر

همان طور که اشاره شد قیر در کشور ما از اهمیت بالایی برخوردار است و علاوه بر استفاده در عایق رطوبتی قیر و گونی، مصارف دیگری همچون ساخت رویه های آسفالتی در راه سازی نیز دارد. به همین سبب در این مبحث ابتدا انواع قیر و خواص آن شرح داده خواهند شد، سپس به بررسی عایق قیر و گونی خواهیم پرداخت.

قیر یک فرآورده طبیعی است که به حالت محلول در نفت خام موجود است و از هیدروکربورهایی با وزن مولکولی بالا تشکیل شده است. قیر دارای رنگ مشکی براق است و عمده ترین ویژگی آن، غیر قابل نفوذ بودن در برابر آب و نیز خاصیت چسبندگی آن است. قابلیت چسبندگی قیر بیشتر در راه سازی مورد استفاده قرار می گیرد به طوری که به صورت لایه نازکی دور دانه های سنگی را گرفته، آن ها را به یکدیگر می چسباند و تشکیل آسفالت را می دهد.

قیرها را بر حسب منابع تهیه و تولید آن ها، به دو دسته زیر تقسیم می کنند:

• قیرهای طبیعی (معدنی)قیر طبیعی در اثر تبخیر روغن های سبک نفت خامی که از منابع نفت زیرزمینی به سطح زمین نفوذ کرده و در مجاورت هوا و تابش آفتاب قرار گرفته، به وجود می آید. قیرهای طبیعی گاها به صورت سنگ های قیری استخراج می شوند. در زمان های بسیار دور، نفت خام در سنگ های آهکی یا ماسه سنگ ها نفوذ کرده با گذشت زمان روغن های معدنی آن به تدریج تبخیر شده و قیر در سنگ به جا مانده است. سنگ آهک قیری را آسیاب کرده، گرد آن را در ساخت رویه آسفالت کوبیده و در بتن آسفالتی مصرف می کنند. اگر گرد سنگ قیری، به میزان کمی قیر داشته باشد به آن قیر می افزایند ولی اگر میزان قیر آن زیاد باشد، به آن گرد سنگ می زنند.
• قیرهای نفتی (پالوده)

این قیر که قسمت عمده مصرف قیر دنیا را تشکیل می دهد از پالایش نفت خام و در آخرین مرحله تقطیر به دست می آید. نفت خام را تا دمای 350 درجه سانتی گراد حرارت می دهند ، در دماهای مختلف به ترتیب بنزین، نفت، گازوئیل، مازوت و سایر روغن ها استخراج شده و در نهایت در دمای 350 درجه سانتی گراد قیر که سنگین ترین ماده موجود در نفت خام است، به دست می آید. این قیر پس از تصفیه و اصلاح آماده مصرف می شود.

قیرهای نفتی در انواع مختلفی به شرح زیر تولید می شوند.

قیر خالص: قیر نفتی معمولی

قیر دمیده: قیر نفتی را با دمیدن هوا، تحت فشار و حرارت قرار داده و قیر دمیده با درجه نفوذ کمتر تولید می کنند.

قیر محلول: به صورت محلول در حلال های نفتی است و به حالت نیمه جامد در موارد خاص مصرف می شود.

خواص قیر

قیر به جز دو خاصیت کلی که غیر قابل نفوذ بودن در برابر آب و چسبندگی است، دارای خواص دیگری به شرح زیر می باشد:

قیر در برابر عوامل جوی نظیر سرما، گرما، یخ زدن و … مقاومت می کند.

قیر در اثر حرارت از سختی به سفتی، خمیری و آبکی تغییر شکل می دهد و هنگام پایین آمدن دما مجددا مراحل فوق را طی کرده و سخت می شود.

در مقابل نیروهای کششی مقاوم است و پاره نمی شود و نیز در راه سازی قابلیت تحمل نیروهایی که از طرف چرخ ماشین ها به آن وارد می شود را دارد.

آسفالت جاده ها در صورت نیاز به تعمیر، وصله پذیر بوده به طوری که آسفالت نو و کهنه به خوبی به هم چسبیده و به صورت یکپارچه عمل می کنند.

در برابر اسیدها، بازها و نمک ها مقاوم است

قیر دارای عمری طولانی است و خواص فوق را برای مدت زمان زیادی در خود نگه می دارد.

از نظر اقتصادی نسبت به اکثر عایق های رطوبتی دیگر به صرفه تر است.

با وجود همه مزایای فوق، قیر در وضعیت های زیر برخی خواص خود را از دست می دهد، به طوری که نمی توان از آن به خوبی استفاده کرد:

تجزیه شدن در دمای خیلی زیاد و تبدیل آن به زغال توام با اشتعال

تغییر شکل در برابر فشارها و حلال ها

تغییر شکل در برابر فشار و حلال ها

امولسیون قیر (قیر آبه)

امولسیون یا مخلوط معلق به مخلوط دو ماده ای که در هم حل نمی شوند، گفته می شود. امولسیون قیر مخلوط آب و قیر است به طوری که قیر را گرم می کنند و آن را به صورت ذرات بسیار ریز، در حد میکرون، در آب می پاشند. برای شناور شدن ذرات قیر در آب و جلوگیری از چسبیدن آن ها به یکدیگر، از موادی نظیر ژلاتین که به آن ها امولسیون ساز می گویند، استفاده می کنند.

از امولسیون قیر در مکان هایی که امکان گرم کردن قیر وجود ندارد و باید آن را به صورت مایع سرد و با کمترین درجه حرارت مصرف می کنند، مخصوصا در راه سازی، از حیث ایمنی و جلوگیری از حوادثی نظیر آتش سوزی و اشتعال، حائز اهمیت است. علاوه بر این در کشور ما سالیانه حدود نیم میلیون تن قیر محلول برای عملیات مختلف مصرف می شود که حدود یک چهارم این مقدار را نفت سفید تشکیل می دهد. لذا با کاربرد امولسیون قیر به جای قیر محلول، سالانه 125000 تن نفت سفید صرفه جویی می شود.

2- عایق قیر و گونی

این عایق یکی از متداول ترین عایق های رطوبتی در ایران است. بدین سبب که در اکثر شهرهای ما مواد اولیه این عایق به وفور یافت می شود. این عایق از دو لایه قیر و یک لایه گونی جهت مسلح کردن قیر ساخته می شود. البته تعداد لایه های قیر و گونی بر حسب مکان مورد نظر متفاوت است.

طبق آیین نامه مقررات ملی ایران گونی ایده آل باید: نو، کاملا سالم، ریز بافت، بدون آلودگی و چروک بوده و وزن آن در هر متر مربع حدود 380 گرم باشد.

عایق قیر و گونی دارای معایبی به شرح زیر می باشد:

چو قیر وزن مولکولی زیادی دارد، به راحتی نمی تواند به فضاهای خالی الیاف گونی نفوذ کند. در حالی که قطر مولکولی آب کم است و به راحتی می تواند به فضاهای خالی گونی نفوذ کرده و باعث پوسیدگی آن شود.

تاب کششی قیر و گونی به دلیل جذب آب زیاد، کم است.

امکان پیدایش فضاهای خالی و باقی ماندن نم و هوا در داخل این فضاها وجود دارد که باعث طبله شدن می شود. با رشد طبله ها و سپس ترک خوردن آن ها امکان نشت آب فراهم می گردد.

در روش سنتی دمای قیر و کیفیت مصالح تحت کنترل قرار نمی گیرند.

3- عایق رطوبتی قطران

برای ساخت قطران به زغال سنگ گرما می دهند تا گاز از آن خارج شود و کک به جا ماند. سپس گاز برخاسته را سرد می کنند تا عرق کند و قطره قطره بچکد. به ماده حاصله قطران گفته می شود. قطران هم مانند قیر دانه های سنگی را به یکدیگر می چسباند از این رو برای ساختن رویه های سیاه و نیز در عایق کاری رطوبتی به مصرف می رسد. از چوب و سنگ شیست چرب هم قطران می گیرند. قطران دارای مواد اسیدی است که در آب حل می شوند لذا باید در استفاده از آن در راه سازی دقت لازم به عمل آید. زیرا هنگام بارندگی مقداری از قطران در آب حل شده و وارد جوی ها و فضای سبز کنار راه ها می شود و گیاهان را آلوده می سازد.

4- عایق های رطوبتی پیش ساخته

با پوشش های پیش ساخته می توان بسیاری از مشکلات عایق کاری رطوبتی را حل کرد. در چند دهه اخیر استفاده از این پوشش ها در ایران بسیار رواج یافته است. بهترین نوع این پوشش ها نمد پشم شیشه است.

این عایق ها عموما از مواد اولیه زیر تشکیل می شوند:

قیر صنعتی 70-60

مواد پلیمری به نام اتکنیک پلی پروپیلن

یک لایه تیشوی مسلح شده با نخ

یک لایه پلی استر نبافته

پودر تالک و در برخی از این عایق ها پودر مس نیز به کار می رود.

فیلم پلی اتیلن

برخی از کارخانه های تولید کننده عایق های پیش ساخته ، عایق با روکش آلومینیوم نیز تولید می کنند که حدود 85 درصد از نور و حرارت را نیز منعکس می کند.

طبق استاندارد ایران این عایق ها به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

عایق پی: عایق های رطوبتی پیش ساخته مخصوص پی ساختمان

عایق بام: عایق های رطوبتی پیش ساخته مخصوص بام، سطوح خارجی، سرویس های بهداشتی ، استخرها، تونل ها و …

خواص عایق های رطوبتی پیش ساخته

اکثر عایق های رطوبتی پیش ساخته دارای مشخصات استاندارد زیر می باشند.

ضخامت آن ها بین 6-2 میلی متر است

مقاومت کششی طولی 60-50 و مقاومت کششی عرضی 35-30 کیلوگرم بر 50 سانتی متر دارند.

افزایش نسبی طولی 16-14 درصد و افزایش نسبی عرض 10-8 درصد دارند.

دارای قابلیت جذب آب 1 درصد و کاهش وزن 1 درصد می باشند.

مزایای عایق های رطوبتی پیش ساخته به شرح زیرند:

سبک هستند و دارای قابلیت انعطاف کامل می باشند.

در برابر عوامل جوی پایدارند و تحمل دماهای بین منفی 130-40 درجه سانتی گراد را دارند.

دچار پوسیدگی و شکنندگی نمی شود.

به علت دارا بودن لایه پلی استر در مقابل فشارهای احتمالی ناشی از انبساط و انقباض ساختمان مقاوم می باشد.

تاب کششی بالایی دارند.

از خاصیت پایداری ابعاد در برابر حرارت برخوردارند.

با وجود مزایای مذکور این عایق ها معایبی چون کم بودن عمر مفید ، هزینه بالا و مشکلات تعمیر را نیز دارند. همچنین اگر در شرایط مطلوب نگهداری نشوند، پس از گذشت 6 ماه از زمان تولید، فاسد می گردند.

آشنایی با انواع روش عایق بندی پشت بام  آگهی رایگان شهر24